Piekary ślaskie – eine Stadt in Woiwodschaft Schlesien gelegen, im nördlichen Teil der Oberschlesischen Industrielandschaft der Schlesischen Hochebene. Fläche 39,7 km², 60 Tausend Einwohner. Woher der Name Piekary kommt ist nicht eindeutig geklärt. Nach einer Version kommt es von den Bäckern (piekarze), die für die Einwohner der Stadt Beuthen (Bytom) Brot gebacken haben. Der zweiten Version nach, kommt der Name von den  Überbleibseln der Erzgruben (Zink, Blei und Silber).

Weil ich in Piekary 16 Jahre meines Lebens verbracht habe. Die Stadt übt auf mich eine Faszination aus, der ich mich nicht entziehen kann. Ich habe hier Schulfreunde, Bekannte und viele Erinnerungen an "alte Zeiten". Zur Zeit lebe ich in Oelde und alle paar Jahre Besuche ich diese Stadt. Es ist interessant zu beobachten in welchem Tempo hier Änderungen eintreten. Den Bewohnern dieser schönen Stadt mag das vielleicht nicht auffallen, aber mit einem gewissem Abstand erkennt man die Dynamik.

Ich möchte Ihnen auf dieser Homepage zeigen wie ich Piekary gesehen habe, was mir die Stadt heute bedeutet, wie sie früher aussah und wen ich so alles in meinen 16 Jahren kennen gelernt habe.

Ich wünsche Ihnen viel Spaß

Najstarsze wzmianki o mieście w dokumentach pisanych pochodzą z 1068 roku i mówią o Piekarach jako osadzie służebnej grodu bytomskiego. Z 1103 roku pochodzi zapis nazwy Pecare. 

W 1277 roku utworzono samodzielną parafię w Kamieniu: W XIII i XIV wieku w Piekarach i w sąsiednim Szarleju wydobywano rudy ołowiu i srebra, co przyczyniło sie do rozwoju osady. Ciężkie warunki pracy w kopalniach doprowadziły w 1534 roku do wybuchu strajku gwarków piekarskich. Od XIV wieku Piekary były kolejno własnoscią: księcia cieszyńskiego Przemysława (od 1335 roku), króla węgierskiego Macieja Korwina, Jana z Zierotyna (od 1477 roku), Łazarza Henckla von Donnersmarck (od 1623 roku). Do rodziny Donnersmarcków należały Piekary aż do końca I wojny światowej.

W źródłach niemieckich Piekary były wymieniane jako Deutsch Piekar. Rzeką Brynicą w okresie przedrozbiorowym biegła granica z Polską, w latach 1807-1815 z Księstwem Warszawskim, później z Rosją (której częścią było leżące za Brynicą Królestwo Polskie).

Przełom XVIII i XIX w. to rozwój nowoczesnego przemysłu zwłaszcza hutniczego, koncentracja przemysłu przetwórczego. Wzrasta liczba ludności: 1783 r. - 311 mieszk., 1887 r.  - 8 437 mieszk., 1917 r. - 20 tys. mieszk. W 1842 roku proboszcz piekarski ks. Alojzy Ficek przystąpił do budowy nowej, neoromańskiej swiątyni według projektu Daniela Groetschla. W kościele umieszczono cudowny obraz Matki Boskiej, którego replika znajduje się w nim do dzisiaj.

Druga połowa XIX wieku zaznaczyła się wzrostem gospodarczym, co miato wpływ na kształtowanie się struktury osadniczej, zachowanej da dzisiaj. W pierwszej potowie XX wieku nastąpił rozwój górnictwa węgla kamiennego.

16 stycznia 1922 roku da miasta wkroczyło wojsko polskie pod dowództwem gen. bryg. S. Szeptyckiego, zajmując część Górnego. W latach międzywojennych wprowadzono nazwę Wielkie Piekary. W 1934 roku połączono je z sąsiednim Szarlejem, tworząc jedną gminę Piekary Sląskie. Dla upamiętnienia czynu powstańczego w 1932 roku rozpoczęto sypanie 30 metrowego Kopca Wyzwolenia. Jego odsłoniecie nastąpiło 20 czerwca 1937 roku. Towarzyszyta mu wielka manifestacja patriotyczna.

W okresie międzywojennym wybudowano i oddano do użytku gmach Gimnazjum Państwowego, Szpital Spółki Brackiej (obecny Szpital Chirurgii Urazowej), budynki szkół powszechnych, urząd pocztowy, linie kolejową wraz z dworcem. Na mocy uchwały Sejmu Sląskiego 10 lipca 1939 roku Piekary Sląskie otrzymały prawa miejskie. Wybuch II wojny światowej spowodował, że miasto mogło z nich skorzystać dopiero od 1 stycznia 1947 roku.

W 1975 roku w wyniku zmian podziału administracyjnego do Piekar Sląskich przyłączono pobliskie miejscowosci: Dąbrówke Wielką, Brzeziny Sląskie, Brzozowice-Kamien i Koztową Góre. Od 1 stycznia 1999 roku Piekary Sląskie uzyskały status miasta na prawach powiatu (powiatu grodzkiego).

Kult Matki Boskiej Piekarskiej datuje się od połowy XVII wieku. Obraz o wymiarach 129 x 92 cm, namalowany w latach 1500-1510 przez nieznanego malarza, w 1659 roku umieszczony został w drewnianym kosciółku, konsekrowanym juz w 1318 roku. Obraz stał się sławny w 1676 roku, kiedy to w Tarnowskich Górach wybuchła zaraza, która ustąpiła dopiero po złożeniu ślubu odbywania corocznej pielgrzymki da Piekar. Obraz ogłosił jako cudowny arcybiskup Pragi Jan Fryderyk Wallstein w 1680 roku. Podczas wojny północnej przeniesiono obraz do Opola, gdzie znajduje się do dzis. Natomiast w kościele w Piekarach znajduje się pochodząca z drugiej połowy XVII wieku replika obrazu, nieco odbiegająca od oryginału  wymiarach 97 x 77 cm.

Ponieważ drewniany kosciółek byt zbyt mały w latach 1842-1848 proboszcz piekarski ks. Jan Alojzy Ficek dzięki ofiarności ludności Górnego Sląska przeprowadził budowę neoromańskiej swiątyni z cegły według projektu Daniela Groetschla. Z dawnego kościoła pozostał jedynie ołtarz gtówny, znajdujący się obecnie w kaplicy św. Rafała na Rajskim Placu. W latach siedemdziesiątych XIX wieku w pobliżu Bazyliki na wzgórzu Cerekwica z inicjatywy ks. Ficka, a potem ks. Jana Purkopa górnicy, hutnicy i robotnicy Górnego Sląska własnymi siłami wznieśli kalwarię piekarską. Są to rozmieszczone w terenie kaplice dla odprawiania drogi krzyżowej, nawiązujące do nazwy Góry Kalwarii w Jerozolimie. Kalwarię tę przez wiele lat powiększano. Obecnie na wzgórzu jest 14 kaplic - stacji drogi krzyżowej oraz wiele dalszych kaplic, przedstawiających sceny przed ukrzyżowaniem Chrystusa i neogotycki kosciół Przemienienia Pańskiego, wzniesiony w 1896 roku. Na obrzezu wzgórza wzdłuż muru znajduje się 15 kaplic różańcowych.

Ważnym wydarzeniem w życiu Piekar byta wizyta w Polsce Jana Pawla II w 1983 roku. Pierwotnie papież miał spotkać się z wiernymi pod Kopcem Wyzwolenia jednak szczupłość miejsca spowodowała, że uroczystość przeniesiono na lotnisko sportowe do Katowic Muchowca, a cudowny obraz Matki Boskiej Piekarskiej "sam wyruszył na pielgrzymkę", aby spotkać się z ojcem świętym.

Piekary Sląskie - to dynamicznie rozwijająca się gmina, której kulturę i obyczaje ukształtowała 900-letnia tradycja. To miasto niezwykłe, o szczególnej tradycji pielgrzymkowej i wyjątkowym  klimacie

Z dniem 1 stycznia 1999 roku miasto uzyskało status powiatu grodzkiego. Dlatego też priorytetem w działalności władz miasta stało się utworzenie w Piekarach Sląskich szeregu instytucji m.in. Urzędu Skarbowego, Zamiejscowego Wydziału Sądu Rejonowego, Zamiejscowego Ośrodka Prokuratury Rejonowej, Powiatowego Urzędu Pracy, Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie, Filii Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oral zorganizowanie wielu innych slużb. W ostatnich latach nastąpiły w Piekarach Sląskich, jak i w całym regionie zmiany w strukturze gospodarczej i zatrudnieniu.

Zjawiska te wpływają na pojawianie się nowych jakosciowo problemów społecznych, związanych z reformami gospodarczymi, przemianami w przemyśle państwowym i rozwojem prywatnej przedsiębiorczości. Widoczna jest tendencja wzrostowa w produkcji małej i średniej przedsiębiorczości. Chcąc rozwijać te tendencje i zachęcać nowych przedsiębiorców do lokalizowania inwestycji w Piekarach Sląskich, utworzono Strefę Aktywności Gospodarczej, której obszar poszerzany jest obecnie o dodatkowe tereny. Przychylność władz miasta, w tym wprowadzenie umiarkowanej wysokości podatków, jakie muszą uiszczać przedsiębiorcy to tylko jeden z atutów oferowanych inwestorom.

Piekary Sląskie mogą poszczycić się również szeregiem inwestycji mających ogromne znaczenie dla rozwoju infrastruktury komunikacyjnej miasta. Po służącej mieszkańcom już od kilku lat Obwodnicy Zachodniej - w ostatnim czasie oddano do użytku Obwodnice Wschodnią (ul. Solidarnosci). Jej zadaniem jest wyprowadzenie ruchu kołowego z miasta, co chroni przed zniszczeniem cenne zabytkowe budowle. Ulica Solidarności zostanie w przyszłości połączona z mającą tędy przebiegać autostradą A1.

Na bieżąco prowadzone są modernizacje i remonty dróg i ulic położonych w granicach miasta, rozbudowywana jest funkcjonalna infrastruktura drogowa. Do użytku oddano dwa ronda: przy ulicy Bytomskiej, które ułatwiają wjazd do miasta od strony Bytomia oraz dojazd od Brzozowic Kamienia. Zmodyfikowano skrzyżowanie Drogi Krajowej nr 4 z ulicą Kotuchy. Powstał łącznik drogi wojewódzkiej 911 z ulicą Bytomską i Inwalidów Wojennych (ulica Jana Pawła II). Budowany jest kolejny łącznik drogi wojewódzkiej 911 z ulicą Karola Miarki i ulicą Bytomską. Zostanie oddany do użytku we wrzesniu 2006 r. W Piekarach Sląskich wybudowano 6 nowych parkingów miejskich. W mieście realizowane są programy ochrony środowiska: program niskiej emisji i porządkowania gospodarki wodnościekowej. Na realizację wielu inwestycji miasto pozyskuje dotacje z programów pomocowych Unii Europejskiej.

Widząc konieczność stworzenia prognozy określającej kierunki koncentracji przestrzeni rozwojowej miasta opracowano Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. Do końca 2006 roku opracowany zostanie plan zagospodarowania przestrzennego, co stanowić będzie dodatkowy element atrakcyjności miasta dia przybywających tu inwestorów. W 2004 roku uchwalona została "Strategia rozwoju miasta Piekary Sląskie na lata 2004-2015".

W Piekarach Sląskich z powodzeniem działa Miejska Biblioteka Publiczna, wraz z Izbą Tradycji i dwoma galeriami wystawienniczymi, w których co roku prezentowanych jest ponad 50 wystaw malarstwa, rysunku, rzeźby, grafiki, fotografii - tłumnie odwiedzanych przez miłośników sztuki współczesnej.

Od roku 2001 partnerskim miastem Piekar Sląskich jest czeskie miasto Kromieriż. Podjęta współpraca ma charakter wielokierunkowy. W dużej mierze koncentruje się głównie na edukacji, kulturze, sporcie i turystyce. W przysłości planuje się rozszerzenie o sferę gospodarczą i ochronę środowiska.

Władze miasta nie zapominają o najmłodszych jego mieszkańcach. Od lat przyznawane są najzdolniejszym uczniom stypendia za osiągnięcia w dziedzinie nauki, kultury i sportu. Miejskie stypendia otrzymują również studenci znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej oraz absolwenci studiów wyższych za najlepsze prace magi- sterskie i doktoranckie związane tematycznie z Piekarami Sląskimi. Od 2002 roku wręczane są również nagrody Miasta Piekary Sląskie im. Wawrzyńca Hajdy w dziedzinie kultury.

Na stałe wpisały się też w historię miasta takie wydarzenia jak organizowane od czternastu lat, corocznie Piekarskie Sympozja Naukowe poświęcone kulturowym i społecznym problemom Górnego Sląska, Festiwale Pieśni Maryjnej "Magnificat" oraz Dni Miasta.

0 przysłości Piekar Sląskich stanowi nie tylko teraźniejszość.  Duże znaczenie ma również historia. Piekary Sląskie są największym na Sląsku, a drugim po Jasnej Górze, miejscem pielgrzymkowym związanym z kultem Maryjnym. Tradycja ta sięga 1676 roku i łączy się z obrazem Matki Boskiej Piekarskiej. W okresie międzywojennym szczególnie rozpowszechniło się organizowanie pielgrzymek stanowych: niewiast i panien na swięto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia) oraz mężczyzn i młodzieńców w ostatnią niedzielę maja. Każdorazowo na te spotkania do Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej przybywa ponad 100 tysięcy pielgrzymów, w tym wierni z kraju i zagranicy.

Dzisiejsze Piekary Sląskie - to 60-tysięczny gród o bogatej historii, dużych ambicjach i możliwościach. To miasto z charakterem!

1. Bazylika p.w. Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja. Neoromańska, zbudowana w latach 1842-48 wg. projektu D.Groetschla przez proboszcza ks. Jana Alojzego Ficka. W kościele znajduje się replika cudownego obrazu Matki Boskiej - ul. ks.Ficka 7

2. Kalwaria. Powstała w latach 70-tych XIX wieku w pobliżu Bazyliki na wzgórzu Cerekwica z inicjatywy ks. J. A. Ficka, a potem ks. J. Purkopa. Jest to zespół 14 kaplic - stacji drogi krzyżowej oraz 15 kaplic różańcowych na obrzeżach muru, a także wzniesiony w 1896 roku neogotycki kosciół pw. Zmartwychwstania Pańskiego - ul. Bytomska

3. Kopiec Wyzwolenia. 30. metrowa budowla ziemna powstała w latach 1932-37 wg. projektu inż. E. Zaczyńskiego dla upamiętnienia 250. rocznicy bitwy pod Wiedniem oraz 15. rocznicy wkroczenia wojsk polskich na ziemie śląskie. Jego odsłonięciu 20 czerwca 1937 r. towarzyszyła wielka manifestacja patriotyczna - ul. Do Kopca Wyzwolenia

4. Kosciół p.w. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Zbudowany w 1937 r. - ul. Powstańców Sląskich 38 (Kozłowa Góra)

5. Kosciół p.w. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Powstał w latach 1902-03 przez powiększenie o: nawę poprzeczną, prezbiterium oraz wieżę, kaplicy powstałej w roku 1883. Przebudowę projektowaf arch. L. Schneider, a robotami budowlanymi kierował Wieczorek z Królewskiej Huty. Obecny wystrój koscioła zaprojektował artysta plastyk W. Ostrzołek - ul. Jagiellońska 100 (Dąbrówka Wielka)  

6. Kosciół p.w. Najswiętszego Serca Pana Jezusa. Zbudowany w latach 1913-15 wg projektu L. Schneidera przez budowniczego F. Neumanna. Wystrój wnętrza w stylu renesansowo-barokowym wykonał rzeźbiarz J. Schreiner. Konsekrowany 25.11.1915 roku - ul. Górnicza 30 (Brzeziny Sląskie)

7. Kosciół p.w. Trójcy Przenajświętszej. Zbudowany w latach 1926-33 wg. projektu inż. Z. Gawlika przez budowniczych inż. A. Allnocha i inż. K. Gabrysia. Projekt wystroju wnętrza sporządził artysta plastyk M. Bieniasz - ul. Zwirki 17 (Szarlej)

8. Kosciół p.w. Swiętych Apostołów Piotra i Pawła. Wybudowany i poświęcony w 1899 roku. - ul. Biskupa Nankera 221 (Brzozowice-Kamień)

9. Budynek Szpitala Chirurgii Urazowej. Wybudowany w latach międzywojennych jako Szpital Spółki Brackiej. - ul. Bytomska 62 (Szarlej)

Quelle: Plan miasta Piekary Sląskie II edycja wydany przez Urząd Miasta Piekary Sląskie

Copyright © 2006-2008 Jacek Boron